Çalışma Kuralları

Çalışma Kuralları

BASIN KONSEYİ ÇALIŞMA KURALLARI VE BAŞVURULARI DEĞERLENDİRME USULLERİ

İLKELER

Madde 1-

a. İletişim (Basın) özgürlüğünü, insanca yaşamanın ve saydam bir ortamda yönetilmenin temel koşulu sayarak yaşama geçirmek,

b. Özgür ve sorumlu bir basını, yaşamımızın ayrılmaz bir parçası yapmak,

c. Basının (medyanın) ve basın mensuplarının meslek uygulamalarını, özgür ve saygın bir basından beklenecek düzeyde sürdürmelerine yardımcı olmak,

d. Gerek basın (medya) mensupları ile basın (medya) hakkında başkalarının, gerekse başkaları hakkında basın (medya) mensuplarının, Basın Konseyi’nin uğraş alanına giren şikayetleriyle ilgili karar almak amacıyla kurulan Basın Konseyi, aşağıdaki kurallara göre çalışır.

ORGANLAR

Madde 2- Basın Konseyi’nin en yüksek karar organı, Basın Konseyi Üyeler Kuruludur (BKÜK).

Madde 3- Basın Konseyi Üyeler Kurulu, Basın Konseyi Sözleşmesinin belirlediği şekilde ve yetkilerle görev yapar.

Madde 4- Basın Konseyi Üyeler Kurulu’nun yetkisi dışında kalan tüm konularda en yüksek karar organı Basın Konseyi Yüksek Kurulu’dur.

GÖREVLER

Madde 5-

a. İletişim (Basın) özgürlüğünün, çağdaş ve gelişmiş demokrasilerdeki kurallar ve ölçütlerle gerçekleşmesi ve kalıcı hale gelmesi için çalışmak,

b. Bu görevin gerektirdiği çalışmaları yapmak, önlemleri almak,

c. Yasa koyucunun veya öteki kurum ve kişilerin, İletişim Özgürlüğünü kısıtlamalarına her zaman ve her yerde karşı çıkmak,

d. Halkın Gerçekleri Öğrenme Hakkı’nın Anayasal ve yasal bir kurum olarak yaşama geçmesini sağlamak,

e. Gerçekleri bulmanın ve bulunan gerçekleri bozmadan, abartmadan kamuoyuna yansıtmanın gazeteciliğin temel ilkesi olduğu gerçeğini yaşama geçirmek,

f. Yukarıdaki hususları da içeren Basın Meslek İlkeleri’nin en geniş şekilde benimsenmesini ve uygulanmasını sağlamak Basın Konseyi Yüksek Kurulu’nun görevidir.

Madde 6- Gazetecinin gerçeklere ulaşabilmesi için gerekli kolaylıklardan yararlanma; ulaştığı gerçeklerin kaynaklarını saklı tutma; bunlarla ilgili soruşturma ve yargılamalarda tanıklıktan kaçınma gibi hakları korumak , onun uğraşının ve işlevinin gereğidir. Basın Konseyi Yüksek Kurulu bunların gerçekleşmesine çalışır.

Madde 7- Basının (medyanın) gerçekleri kamuoyuna yansıtma hakkını engellemeyi ve gerçekleri özgürce yorumlama hakkını sınırlandırmayı amaçlayan dolaysız ve dolaylı her türlü müdahale, Basın Konseyi açısından “İletişim (basın) Özgürlüğünün haksız biçimde saldırıya uğraması” anlamına gelir.

İŞLEYİŞ

Madde 8- Basın Konseyi, İletişim (Basın) Özgürlüğü ile ilgili konularda kendiliğinden; Basın Meslek İlkeleri’nin, “meslek uygulamaları”na ilişkin maddeleri ile ilgili konularda ise aksi belirtilmedikçe , usulüne uygun biçimde başvuru yapıldıktan sonra harekete geçer.

Madde 9- Basın Konseyi’ne yapılan başvurularla ilgili olarak Konseye intikal eden belge ve bilgiler, akademik çalışma nedeniyle Yüksek Kurulun izin verdiği durumlar hariç, hiçbir yerde kullanılmaz, hiçbir yere verilmez.

Madde 10- Basın Konseyi Yüksek Kurulu,

a. Türkiye’de yayınlanan yazılı, sözlü ve görüntülü tüm basın (medya) organları,

b. İnternet yayıncılığı yoluyla hizmet veren tüm kitlesel iletişim organları,

c. Bir kuruma bağlı olmaksızın gazetecilik yapanların yayınları,

d. Gazetecilik yapanların meslek uygulamaları,

e. Yukarıdaki kapsam içinde kalan gazeteci ve kitlesel iletişim organları tarafından, başkalarının (örneğin kamu kurumlarının veya yetkililerinin) gazeteciler ve basın (medya) organları ile ilgili uygulamaları ve suçlamalarına ilişkin başvuruları hakkında karar verir.

Madde 11- Başvurular en geç iki ayda karara bağlanır. Bu süre aşılırsa konu başvuru sahibi tarafından Basın Konseyi Üyeler Kurulu’na getirilebilir.

Madde 12- Basın Konseyi Yüksek Kurulu, basın (medya) mensupları ve basın (medya) organları hakkındaki başvuruları, Basın Meslek İlkeleri’nin “mesleki uygulamalara” ilişkin maddeleri bağlamında değerlendirir. Basın (medya) mensuplarının basın dışındaki kişi ve kurumlara ilişkin başvuruları bu kayda tabi değildir.

Madde 13- Basın Konseyi’nin bir şikayeti ele alması için, herhangi bir kimsenin Türkiye’de yapılan herhangi bir yayın veya böyle bir yayında görev yapan herhangi bir gazetecinin meslek uygulaması hakkında, usulüne uygun şekilde başvuruda bulunması yeterlidir.

Madde 14- Basın Konseyi Genel Sekreterinin başvurularla ilgili temel görevi, başvuruyla ilgili konuyu barışçı bir sonuca ulaştırmaktır. Genel Sekreter bu amaçla tarafları uzlaştırmaya çalışır. Makul bir süre içinde sonuç alamazsa dosyayı , olayı anlatan ve kendi tavsiyesini de içeren bir raporla Basın Konseyi Yüksek Kuruluna sunar.

Madde 15- Şikayet edilen basın mensubu veya basın (medya) organının yetkilisi, o konuda kendisinin de dinlenilmesini ve kanıtlarının dikkate alınmasını isteyebilir. Taraflardan birinin bu nitelikteki talebinin kabulü, diğer taraf için de aynı hakkı doğurur.

Madde 16- Basın Konseyi Yüksek Kurulu en az 9 üye ile toplanır. Kararlar oy çokluğuyla alınır. Her üyenin bir oyu vardır. Oylar (varsa) temsil edilen kurumun değil, üyenin kendi kişisel kanaatini yansıtır. Çekinser oy kullanılamaz. Başkanın gerekli görmesi veya Yüksek Kurul üyelerinden birinin önerisinin kabul edilmesi halinde oylama “gizli oyla” yapılır.

Madde 17- Basın Konseyi’ne başvuran kişi, Yüksek Kurul’un alacağı kararın kamuoyuna duyurulmamasını isteyebilir. İsteğin kabul edilip edilmemesi Basın Konseyi Yüksek Kuruluna aittir.

Madde 18- Şikayetçi veya hakkında şikayette bulunulan basın (medya) organı veya gazeteci, Basın Konseyi Yüksek Kurul üyelerinden en çok üçünü, BKYK’nun ilk toplantısından önce yazıyla reddetme hakkına sahiptir. Bu ret talebinin gerekçesi yoksa, istek dikkate alınmaz. Ret talebine hedef olan üye veya üyeler kendiliğinden çekilebilir. Aksi halde Yüksek Kurul, reddi istenen üye(ler)den o konuda bilgi aldıktan sonra, talebi kabul edip etmediğini, söz konusu üye veya üyelerin gıyabında karara bağlar.

Madde 19- Basın Konseyi Yüksek Kurul üyeleri, kendileriyle -geçici nitelikte bile olsa- iş veya dostluk yahut akrabalık ilişkisi olan kişi veya yayınlarla ilgili konuların incelenmesi, görüşülmesi ve karara bağlanması aşamalarına katılamazlar. Böyle bir durumu Yüksek Kurul üyesinin, peşin olarak açıklaması beklenir. Hangi iş ilişkisinin bu kapsamda sayılacağına, tereddüt halinde Basın Konseyi Yüksek Kurulu, mevcut diğer üyelerin oyu ile karar verir.

Madde 20- Basın Konseyi’ne başvuran kişinin şikayetinin gerekçesini ve Basın Meslek İlkeleri’nden hangilerinin ihlal edildiğine ilişkin görüşünü yazıyla ve açık bir biçimde ifade etmiş olması, ayrıca şikayete sebep olan yayın yahut olayla ilgili belgeleri şikayet yazısına eklemesi şarttır.

Basın Konseyi Yüksek Kurulu, başvuru dışında kalan konuları da Basın Meslek İlkeleri açısından ele alıp değerlendirebilir.

Madde 21- Basın Konseyi Yüksek Kurulu, Genel Sekreter tarafından sunulan dosyanın, Basın Konseyi Sözleşmesi hükümlerine göre görüşülmeye müsait olup olmadığına ilişkin olumlu karar vermedikçe, o dosya üzerinde görüşme açılmaz.

Madde 22- Yüksek Kurul, dosyaları ” Basın Meslek İlkeleri’ne aykırılık olup olmadığı” yönünden inceler ve karar verir.

Yüksek Kurul, sağlıklı bir sonuca ulaşmak için zorunlu olmadıkça, dosyada sözü edilen olayın içeriğini araştırmak durumunda değildir.

Madde 23- Konseye yapılan başvuru, yayında adı geçen kişinin “kişilik haklarının ihlali” iddiasını taşımakta ise, Genel Sekreter:

a) Başvuru sahibinin gerçekten var olup olmadığını araştırmak,

b) Yayında adından söz edilen kişiyi - kendisine ulaşmak olanağı yoksa haklarını savunabilecek konumda olduğu kabul edilebilecek bir yakınını-bularak Konseyin konuyla ilgili karar vermesine iznini almak zorundadır.

Madde 24- Basın Konseyi Yükse Kurulu kararları kesindir.

Ancak ilk incelemede maddi bir hata yapıldığı veya şikayetçi ile şikayet edilenin sunduğu bir kanıtın değerlendirilmediği gerekçesiyle, kararın ilanından itibaren 15 gün içinde, olağanüstü itiraz yoluna gidilebilir. Başkan, İkinci Başkan ve Genel Sekreterden oluşan bir Kurul, itirazla ilgili raporunu Yüksek Kurula sunar. İtiraz, toplantıya katılanların en az 2/3′ünün olumlu oyuyla kabul edilebilir.

Madde 25- Basın Konseyi Yüksek Kurulunda oyların eşit çıkması halinde, söz konusu dosyanın oylaması bir sonraki Yüksek Kurul toplantısına ertelenir.

Madde 26- Basın Konseyi Yüksek Kurulu, en çok iki görüşmede karar verilmesini mümkün kılacak şekilde hazırlanmış olan (tarafların görüşleri talep edilmiş -mümkünse alınmış-, gerekli kanıtlar toplanmış ve varsa tanıkların beyanları tespit edilmiş) dosyalar üzerinde görüşme yapar.

Madde 27- Yüksek Kurul üyesi, kendisinin çalıştığı basın (medya) organı veya o basın (medya) organının mensup olduğu basın (medya) grubu yahut buralarda çalışan gazetecilerle ilgili şikayete ilişkin işlemlere katılamaz ve oy kullanamaz. Ancak oy kullanacakların sayısı 9′dan az olacaksa karar en az 9 üyenin oy kullanabileceği ilk toplantıya ertelenir. Bu taktirde 2 aylık süre işlemez.

Madde 28- Basın Konseyi Yüksek Kurulu gerekli görürse ilgilileri dinler, tanık çağırır.

KARARLAR

Madde 29- Basın Konseyi Genel Sekreteri, Yüksek Kurulun kararlarını taslak halinde en kısa zamanda yazarak toplantıya katılan üyelere iletir ve metne itirazları varsa belli bir gün ve saate kadar bildirmelerini talep eder. Gelen itirazları -yerinde buluyorsa- dikkate alarak kesin metni oluşturur ve kamuoyuna duyurur.

Madde 30- Basın Konseyi Genel Sekreteri, Yüksek Kurul kararlarını KARAR SİCİLİ olarak kullanılan deftere yapıştırarak o toplantıya katılan üyelere imzalatır. Kararlara konu olan dosyaları Konsey arşivine alarak muhafaza eder.

Madde 31- Basın Konseyine üye olan gazeteciler Dernekleri (Cemiyetler) uğraş alanları (Parlamento muhabirleri ile ilgili dernek, parlamento ve dünyası ile ilgili yayınların, adliye polis muhabirleri ile ilgili dernek, bu konuların vb.) ile ilgili gazetecilerle veya yayınlarla; yöresinde tek olan dernekler, yöredeki tüm yayınlar ve gazetecilik uygulamaları ile ilgili başvuruları, burada yazılı kurallara uymak koşuluyla, Basın Konseyi adına kabul edebilirler.

Başvuru kabul yetkisine sahip derneğe (cemiyete) bu husus, Başkanın göndereceği yetki belgesiyle bildirilir.

Madde 32- Konsey adına başvuru kabul eden derneğin (cemiyetin) Başkanı veya Genel Sekreteri,

A. Başvuruyu, üzerinde herhangi bir işlem yapmadan doğruca Basın Konseyi Genel Sekreterine aktarabilir veya,

B. Basın Konseyi Genel Sekreterinin yetkilerini kullanarak, önce taraflar arasında uzlaşma sağlamak suretiyle sorunu çözmeye çalışır. Bunun için taraflara yazıyla “uzlaşarak sorunu çözme” önerisinde bulunur. Makul sürede sonuç -veya yanıt- alamazsa konuyu Basın Meslek İlkeleri ışığında kendisi değerlendirir ve:

a. Başvuru hakkında “şikayetin yersiz bulunduğu”

b. İlgili gazeteci veya basın (medya) organı hakkında “uyarı” yahut,

c. Kınama kararı verilmesi talebiyle Basın Konseyi Genel Sekreterliğine iletir. Genel Sekreter, teknik eksik varsa tamamlatarak konuyu ilgili derneğin raporuyla Yüksek Kurula sunar.

Madde 33- Aynı yayınla veya meslek uygulamasıyla ilgili olarak birden fazla başvuru yapılmış olması halinde, gerekli koşullara sahip ilk başvuru işleme konur.

Madde 34- Basın Konseyi’ne veya üye olan derneklere yapılan bir başvuru ile ilgili işlemlerin bitimine ve verilen kararın kamuoyuna açıklanmasına kadar olan tüm aşamalarda “gizlilik” esaslarına uyulur.

Yüksek Kurul üyeleri, görüşülen konular ve dosyalar hakkında kimseye bilgi vermeyeceklerine ve Yüksek Kurulun kararı dışında herhangi bir yayın yapmayacaklarına söz vermiş sayılırlar.

Gizliliği ihlal eden Yüksek Kurul üyesi, çekilmiş sayılır. Yüksek Kurul gerek bu konuda gerekse Yüksek Kurul üyesi olmayan kişi yahut dernek hakkında uygun gördüğü önlem veya kararı alır.

Madde 35- Basın Konseyi Yüksek Kurulu basın (medya) mensupları ve basın (medya) organları hakkında:

a) Şikayeti yersiz bulma,

b) Uyarı,

c) Kınama kararı alabilir.

Basın (medya) mensuplarının ve basın (medya) organlarının başkaları hakkındaki şikayetlerine ilişkin kararlar bu sınırlamaya tabi değildir.

Madde 36- Basın Konseyi’nin karar ve açıklamaları kimse için borç doğurmaz, tazminat talebine dayanak olmaz, bir akdin feshi için gerekçe teşkil etmez.

Madde 37- Basın Konseyi Yüksek Kurul kararları Genel Sekreterliğin ulaşabildiği tüm basın (medya) organlarına iletilir. Konseyin yayın organı “ÖZGÜR BASIN”da ve Basın Konseyi’nin www.basinkonseyi.org.tr adresindeki WEB sitesinde yayınlanır.

ONUR ÜYESİ

Madde 38- Basın Konseyi Yüksek Kurulu, Konseye üstün düzeyde hizmet vermiş üyelerine, “ONUR ÜYESİ” sıfatı ve bu sıfata layık görüldüğünü bildiren bir Gümüş Plaket verir.

Onur Üyesi sıfatı verilmesi gerekenleri Yüksek Kurula sadece Başkan önerebilir. Bununla ilgili karar Yüksek Kurul üyelerinin tam sayılarının en az yarısı kadar üyenin katıldığı oturumda alınır.

Madde 39- Daha önce kendilerine üstün hizmetleri nedeniyle Gümüş Plaket sunulmuş üyeler, bu Kuralların yürürlüğe girdiği tarihten itibaren “Onur Üyesi” sıfatını kazanmış olurlar.

Madde 40- Onur Üyesi seçilenler Basın Konseyi’nin tüm sosyal ve kültürel aktivitelerinde Yüksek Kurul Üyesi imiş gibi muamele görürler.

BÜTÇE VE MALİ DURUM

Madde 41- Basın Konseyi Yüksek Kurulu, Basın Konseyi’nin yıllık bütçesini ve Konseyin mali durumunu BASIN KONSEYİ DAYANIŞMA VE GELİŞME VAKFI Yönetim Kurulu ile yapılan ortak toplantıda görüşür.

BASIN KONSEYİ SÖZLEŞMESİ

Madde 42- Basın Konseyi’nin işleyişine ve görevlerine ilişkin diğer hususlar Konsey Sözleşmesindeki esaslara göre yürütülür.

YÜRÜRLÜK

Madde 43- Basın Konseyi Çalışma Kuralları’na ilişkin 26 Mart 1988 tarihli metin yürürlükten kaldırılmış, 19 Nisan 2001 tarihinden itibaren bu kurallar yürürlüğe konulmuştur.

Geçici Madde 1- 19 Nisan 2001 tarihinden beri yürürlükte bulunan Basın Konseyi Çalışma Kuralları ve Başvuruları Değerlendirme Usulleri’nin 23′üncü maddesi yürürlükten kaldırılmış, bunu izleyen madde numaraları, yeni oluşan sıraya göre değiştirilmiştir.

Geçici Madde 2- 1 Ağustos 2003 tarihinde ve 15 Ağustos 2003 tarihinde yapılan değişiklere göre madde numaraları değiştirilmiştir.

Geçici Madde 3- Bu kurallar 15 Ağustos 2003 tarihinden itibaren yürürlüğe konmuştur.

Geçici Madde 4-Bu kurallar 25 Eylül 2007 tarihinden itibaren yürürlüktedir.